Trẻ sơ sinh ngủ hay bị giật người bình thường hay co giật bệnh lý

Trẻ sơ sinh ngủ hay bị giật người là nỗi băn khoăn chung của nhiều phụ huynh. Kho Nệm Thắng Lợi hiểu điều đó và muốn chia sẻ thông tin từ chuyên gia về việc phân biệt các cử động bình thường khi ngủ với những dấu hiệu co giật cần lưu ý, giúp cha mẹ thêm yên tâm chăm sóc bé yêu.

Dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám bác sĩ

Việc quan sát trẻ sơ sinh trong giấc ngủ giúp cha mẹ nhận biết sớm các biểu hiện bất thường. Trẻ sơ sinh ngủ hay giật người hoặc giật mình là một hiện tượng rất phổ biến và trong hầu hết các trường hợp, đây là những cử động lành tính của hệ thần kinh đang hoàn thiện. Đặc biệt, co giật cơ lúc ngủ, khi trẻ được giữ tay hoặc chân thì tình trạng giật mình sẽ chấm dứt, là biểu hiện thường gặp và sẽ tự biến mất khi trẻ lớn hơn. Tình trạng này không phải là một bệnh lý đáng lo ngại. Tuy nhiên, việc phân biệt rõ ràng giữa giật mình sinh lý và co giật bệnh lý là cực kỳ quan trọng để đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh cho bé.

Chúng ta cần đặc biệt chú ý đến các trường hợp trẻ bị co giật kèm theo các dấu hiệu khác như hôn mê, sốt li bì, cứng gáy. Đây có thể là biểu hiện của các bệnh lý nguy hiểm cần được can thiệp y tế kịp thời. Sốt cao kèm theo co giật là một trong những trường hợp phổ biến, và đôi khi đây cũng là co giật lành tính (co giật do sốt đơn thuần). Tuy nhiên, co giật do sốt cao có thể là dấu hiệu cảnh báo của các bệnh lý nghiêm trọng hơn như viêm màng não. Do đó, việc theo dõi trẻ chặt chẽ khi có sốt cao kèm co giật là điều bắt buộc. Trẻ cần được đưa đến bệnh viện để các bác sĩ nhi khoa chuyên về thần kinh thăm khám, chẩn đoán và xử trí kịp thời. Việc thăm khám giúp xác định liệu trẻ có mắc các bệnh lý phức tạp hơn hay không, đồng thời đưa ra phương án điều trị hoặc theo dõi phù hợp.

Phân biệt giật mình ngủ bình thường và co giật bệnh lý

Để phân biệt giật mình ngủ bình thường và co giật bệnh lý, cha mẹ cần quan sát kỹ các biểu hiện của trẻ. Giật mình sinh lý khi ngủ, còn gọi là phản xạ Moro, thường xảy ra đột ngột, trẻ có thể giơ hai tay sang ngang, cong lưng, và sau đó cụp lại. Trẻ có thể khóc hoặc không khóc sau giật mình, và quan trọng là trẻ hoàn toàn tỉnh táo ngay sau đó. Cử động này thường chỉ kéo dài rất ngắn, vài giây. Như đã đề cập, tình trạng này thường chấm dứt khi cha mẹ nhẹ nhàng giữ hoặc ôm chặt trẻ.

Ngược lại, co giật bệnh lý là tình trạng chức năng của não bị rối loạn do sự phóng điện bất thường. Các cơn co giật này có thể đa dạng về biểu hiện, từ những cử động bất thường ở vùng mặt như miệng, lưỡi, mắt đảo, đến co giật toàn thân và chi, hoặc các biểu hiện của rối loạn thần kinh thực vật (thay đổi nhịp tim, nhịp thở, màu da). Co giật bệnh lý có thể xảy ra khi trẻ đang ngủ hoặc thức. Sau cơn co giật, trẻ có thể lừ đừ, ngủ gà, hoặc thay đổi trương lực các cơ kéo. Đặc điểm quan trọng để phân biệt là co giật bệnh lý không dừng lại khi cha mẹ giữ chặt trẻ và thường có ảnh hưởng đến tình trạng tỉnh táo hoặc trương lực cơ của trẻ sau cơn co giật. Việc nhận biết sớm và chính xác giúp cha mẹ đưa trẻ đi thăm khám kịp thời, phòng ngừa các biến chứng lâu dài, bao gồm nguy cơ tiến triển thành bệnh động kinh.

Định nghĩa và biểu hiện co giật sơ sinh

Co giật ở trẻ sơ sinh được định nghĩa là một tình trạng chức năng của não bị rối loạn tạm thời, nguyên nhân là do sự phóng điện bất thường của các tế bào thần kinh. Hiện tượng này có thể xảy ra một cách thoáng qua, và biểu hiện rất đa dạng, khiến cha mẹ đôi khi khó nhận biết hoặc dễ bỏ sót. Biểu hiện có thể là các cử động bất thường khu trú ở một phần cơ thể hoặc lan rộng. Chẳng hạn, trẻ có thể có cử động bất thường ở vùng mặt như nháy mắt liên tục, giật giật khóe miệng, hoặc thè lưỡi ra vào một cách không chủ ý. Ở mức độ rõ ràng hơn, trẻ có thể co giật toàn thân và chi, với các động tác giật nhịp nhàng hoặc co cứng.

Bên cạnh các cử động nhìn thấy, co giật sơ sinh cũng có thể biểu hiện qua các biểu hiện của rối loạn thần kinh thực vật. Điều này có nghĩa là hệ thống thần kinh điều khiển các chức năng tự động của cơ thể bị ảnh hưởng, dẫn đến thay đổi về nhịp thở (trẻ có thể bị ngừng thở hoặc thở nhanh bất thường), nhịp tim, huyết áp, hoặc màu da (tái nhợt hoặc tím tái). Một đặc điểm chung của co giật ở trẻ sơ sinh, dù là lành tính hay bệnh lý, là chúng thường diễn ra rất nhanh và ngắn, chỉ kéo dài từ vài giây đến vài phút. Điều này làm cho việc quan sát và mô tả lại cho bác sĩ trở nên khó khăn, đòi hỏi sự chú ý cao từ phía người chăm sóc. Sự đa dạng và tính thoáng qua của biểu hiện là lý do vì sao cha mẹ cần trang bị kiến thức cơ bản để không bỏ lỡ những dấu hiệu quan trọng, từ đó kịp thời đưa trẻ đi thăm khám chuyên khoa nhi thần kinh.

Các dạng co giật sơ sinh thường là lành tính

May mắn thay, phần lớn các cơn co giật ở trẻ sơ sinh là lành tính, nghĩa là chúng thường không liên quan đến tổn thương não vĩnh viễn hay ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển của trẻ. Đặc điểm chung của các dạng co giật sơ sinh lành tính là xuất hiện đột ngột, thời gian co giật ngắn, và khi không co giật, trẻ hoàn toàn bình thường về mặt thần kinh. Việc nhận biết các dạng này giúp cha mẹ bớt lo lắng, nhưng vẫn cần sự xác nhận từ bác sĩ chuyên khoa.

Co giật lành tính không yếu tố gia đình

Co giật sơ sinh lành tính không có yếu tố gia đình là một trong những dạng phổ biến nhất. Thời gian xuất hiện điển hình là ở trẻ từ 1 – 7 ngày tuổi, với đỉnh điểm thường rơi vào ngày thứ 5. Đối tượng bị ảnh hưởng thường là trẻ sinh đủ tháng, có cân nặng bình thường lúc sinh, và không gặp ngạt hoặc chấn thương do sản khoa. Bé trai có tỷ lệ bị nhiều hơn bé gái. Thời gian co giật thường rất ngắn, chỉ khoảng từ 1 – 3 phút. Tuy nhiên, một số ít trẻ có thể trải qua các cơn co giật lặp lại liên tục trong nhiều giờ, thậm chí lên đến 3 ngày. Biểu hiện thường bắt đầu bằng các cơn giật cơ ở một bên cơ thể, sau đó có thể lan sang bên còn lại, và hiếm gặp ở toàn bộ cơ thể. Đôi khi, cơn co giật có thể kèm theo ngừng thở. Đặc điểm sau cơn co giật là trẻ có thể bị giảm trương lực các cơ kéo, hoặc ngủ gà, tình trạng này có thể kéo dài trong nhiều ngày. Tiên lượng của dạng này rất tốt. Khi thăm khám thần kinh lúc trẻ đang không co giật, trẻ hoàn toàn bình thường. Do đó, co giật sơ sinh lành tính không yếu tố gia đình hiếm hoặc không ảnh hưởng đến sự phát triển về mặt tâm thần vận động của trẻ và nó cũng không có nguy cơ tiến triển thành bệnh động kinh khi trẻ lớn.

Co giật lành tính có yếu tố gia đình

Một dạng khác là co giật sơ sinh lành tính có yếu tố gia đình. Thời gian xuất hiện của dạng này có thể sớm vào khi trẻ được 2 hoặc 3 ngày tuổi, hoặc muộn hơn 3 tuần hoặc 1 tháng sau khi trẻ được sinh ra. Đối tượng là trẻ sinh ra bình thường, và giống như dạng không có yếu tố gia đình, thường gặp ở trẻ trai nhiều hơn trẻ gái. Thời gian co giật thường ngắn, chỉ khoảng 1 – 2 phút. Nếu có tái phát, co giật có thể kéo dài đến khi trẻ được 7 ngày tuổi hoặc thậm chí nhiều tuần sau. Biểu hiện chính là những cơn co giật, co cứng cơ và kèm theo ngừng thở. Tiên lượng của dạng này cũng khá tốt. Khi khám thần kinh và thực hiện điện não đồ lúc trẻ không co giật sẽ cho thấy kết quả hoàn toàn bình thường. Loại co giật có yếu tố gia đình do gen di truyền thuộc một nhánh ngắn của nhiễm sắc thể số 20 gây ra có thể tiến triển, tuy nhiên nếu được điều trị, bệnh cho kết quả tốt và không ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển về mặt tâm trí vận động của trẻ. Mặc dù lành tính ban đầu, những trẻ bị co giật do di truyền loại này cần được phòng ngừa tránh bị sốt cao gây co giật và dẫn đến biến chứng động kinh thứ phát sau này. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát sốt ở những trẻ có tiền sử gia đình hoặc bản thân mắc dạng co giật này.

Co giật lành tính ở trẻ còn bú mẹ

Co giật sơ sinh lành tính ở trẻ còn bú mẹ là dạng xuất hiện muộn hơn, thường ở trẻ dưới 1 tuổi. Tương tự các dạng khác, bé trai có tỷ lệ bị co giật nhiều hơn bé gái. Các cơn co giật diễn ra trong thời gian ngắn, xuất hiện nhiều lần và lẻ tẻ trong ngày. Biểu hiện là trẻ bị co giật toàn bộ từ mặt, thân cho đến các chi nhưng với mức độ nhẹ. Một đặc điểm rất thú vị của dạng này là khi co giật, trẻ hoàn toàn tỉnh táo. Hơn nữa, khi trẻ ngủ say thì các cơn co giật biến mất, chỉ xuất hiện khi trẻ lơ mơ hoặc thức. Tiên lượng của dạng này thường rất tốt. Khi không co giật, nếu khám thần kinh thì cho kết quả trẻ hoàn toàn bình thường. Co giật sơ sinh lành tính ở trẻ còn bú mẹ thường không ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển về mặt tâm trí và vận động của trẻ. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp bệnh co giật có thể tiến triển thành động kinh khi trẻ trưởng thành. Do đó, việc theo dõi lâu dài và tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ là cần thiết để đảm bảo sự phát triển tối ưu cho trẻ.

Câu hỏi thường gặp

Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình có sao không?

Giật mình khi ngủ ở trẻ sơ sinh thường là phản xạ tự nhiên (phản xạ Moro) và hoàn toàn bình thường, không đáng lo ngại nếu trẻ vẫn khỏe mạnh và phát triển tốt. Tình trạng này thường giảm dần và mất đi khi trẻ lớn hơn.

Cách chữa trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình?

Bạn không cần “chữa” giật mình bình thường, nhưng có thể giúp trẻ ngủ ngon hơn bằng cách quấn tã chặt, tạo môi trường ngủ yên tĩnh, và đặt trẻ nằm ngửa trên nệm phẳng, chắc chắn. Ôm nhẹ trẻ cũng có thể giúp trẻ trấn an và ngừng giật mình.

Nguyên nhân trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình?

Nguyên nhân chính là hệ thần kinh non nớt của trẻ đang hoàn thiện, phản ứng mạnh với tiếng động hoặc cử động đột ngột. Ngoài ra, môi trường ngủ không phù hợp (quá sáng, ồn ào) cũng có thể khiến trẻ dễ giật mình.

Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình có phải thiếu canxi không?

Giật mình khi ngủ thường không phải dấu hiệu thiếu canxi ở trẻ sơ sinh khỏe mạnh, đây chủ yếu là phản xạ sinh lý bình thường. Các dấu hiệu thiếu canxi thường kèm theo quấy khóc đêm, rụng tóc vành khăn (đối với trẻ lớn hơn), ra mồ hôi trộm nhiều.

Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình và uốn người?

Giật mình kèm uốn người có thể là phản xạ Moro mạnh hoặc biểu hiện của khó chịu (đầy hơi, trào ngược). Nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, kéo dài, hoặc kèm theo các dấu hiệu khác như nôn trớ nhiều, chậm tăng cân, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để được bác sĩ tư vấn.

Kết luận

Co giật sơ sinh lành tính hoặc giật mình khi ngủ phần lớn không phải là bệnh lý nguy hiểm và thường ít ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, việc quan sát và phân biệt với các dấu hiệu bất thường là vô cùng quan trọng. Kho Nệm Thắng Lợi hy vọng những thông tin này giúp cha mẹ thêm kiến thức để chăm sóc bé. Để tìm hiểu thêm về việc tạo môi trường ngủ tốt nhất cho trẻ, hãy truy cập http://khonemthangloi.com.vn/. Đừng ngần ngại chia sẻ bài viết này nếu bạn thấy hữu ích hoặc để lại bình luận nếu có bất kỳ câu hỏi nào nhé!