Ngủ Sớm Nhưng Không Ngủ Được: Nguyên Nhân, Hậu Quả Ảnh Hưởng Sức Khỏe Và Giải Pháp

Kho Nệm Thắng Lợi hiểu rằng cảm giác ngủ sớm nhưng không ngủ được thật khó chịu. Đây là một hiện tượng buồn ngủ nhưng khó chợp mắt phổ biến, xuất phát từ nhiều nguyên nhân buồn ngủ mà không thể ngủ. Tình trạng này kéo dài gây ra nhiều hệ lụy khi khó ngủ kéo dài, may mắn là có những giải pháp cải thiện giấc ngủ hiệu quả.

Hiện tượng buồn ngủ nhưng khó chợp mắt

Giấc ngủ vốn là một nhu cầu thiết yếu của cơ thể con người, đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi năng lượng, giảm bớt sự mệt mỏi căng thẳng, và chuẩn bị cho một ngày mới. Theo các chuyên gia, người trưởng thành thường cần ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi đêm, trong khi trẻ nhỏ cần nhiều hơn, khoảng 9 đến 10 giờ hoặc hơn. Tuy nhiên, thực tế đáng buồn là không ít người đang phải đối mặt với tình trạng buồn ngủ mà không ngủ được. Đây có thể là dấu hiệu ban đầu của chứng mất ngủ cấp tính, và nếu không được quan tâm, rất dễ tiến triển thành mất ngủ mãn tính.

Các chuyên gia y tế đã chỉ ra rằng hiện tượng buồn ngủ nhưng không ngủ được thường liên quan mật thiết đến suy nhược thần kinh. Những người gặp phải tình trạng này thường cảm thấy mệt mỏi, uể oải, ngáp ngắn ngáp dài vào ban ngày, thậm chí có thể ngủ gật khi ngồi học tập hay làm việc. Thế nhưng, khi nằm xuống giường vào ban đêm với mong muốn có một giấc ngủ sâu, họ lại gặp khó khăn trong việc đi vào giấc ngủ hoặc dễ bị đánh thức bởi những tiếng động nhỏ nhất và khó có thể trở lại giấc ngủ.

Theo thống kê trong giới y học, tỷ lệ người bị mất ngủ mãn tính ở người trưởng thành chiếm khoảng 10%, và tỷ lệ mất ngủ cấp tính còn cao hơn, trên 15%. Những con số này đang có xu hướng gia tăng, tạo nên một nỗi ám ảnh lớn cho nhiều người. Khi bị buồn ngủ nhưng không ngủ được, các triệu chứng thường thấy bao gồm: phải gần sáng mới chợp mắt được; dễ bị đánh thức và khó ngủ lại; khó tập trung vào giấc ngủ; suy nghĩ nhiều dẫn đến trằn trọc; cảm thấy uể oải khi thức dậy; không có cảm giác thỏa mãn sau khi ngủ; tinh thần kém, lờ đờ, kém tỉnh táo vào ban ngày; và đặc biệt là gặp khó khăn trong việc ghi nhớ. Những biểu hiện này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thần kinh, tâm trạng, công việc, mà còn giảm sút nghiêm trọng chất lượng cuộc sống. Nguy hiểm hơn, tình trạng buồn ngủ nhưng không thể ngủ được kéo dài có thể là thủ phạm tiềm ẩn dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khác cho sức khỏe.

Nguyên nhân buồn ngủ mà không thể ngủ

Cảm giác buồn ngủ xuất hiện nhưng không thể ngủ được có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố, chủ yếu liên quan đến tâm thần hoặc các tác nhân bên ngoài ảnh hưởng đến hệ thần kinh và đồng hồ sinh học của chúng ta. Việc xác định nguyên nhân gây khó ngủ là bước quan trọng để tìm ra cách khắc phục phù hợp.

Một trong những nguyên nhân phổ biến là não bộ bị kích thích quá mức. Tham gia vận động mạnh hoặc sử dụng các chất kích thích như cafein, thuốc lá (trong cafe, thuốc lá) gần giờ đi ngủ sẽ khiến não bộ hoạt động tăng cường, gây căng thẳng thần kinh và khó đi vào giấc ngủ.

Ngoài ra, thói quen sử dụng thiết bị điện tử trước giờ ngủ cũng là một thủ phạm chính. Nhiều người nghĩ rằng việc nhìn màn hình đến mỏi mắt sẽ giúp dễ ngủ, nhưng điều này hoàn toàn ngược lại. Não bộ với mạng lưới nơ-ron thần kinh phức tạp rất nhạy cảm với các yếu tố bên ngoài. Ánh sáng xanh phát ra từ thiết bị điện tử (như điện thoại, máy tính bảng, TV) có bước sóng ngắn, chiếu trực tiếp vào mắt và gây ức chế quá trình tiết hormone gây ngủ là hormone melatonin lên đến 23%, làm đảo lộn chu kỳ ngủ thức tự nhiên và khiến não bộ tỉnh táo thay vì thư giãn. Việc sử dụng thiết bị điện tử có ánh sáng màu xanh trước giờ đi ngủ có khả năng khiến não bộ bị ức chế tiết hormone gây ngủ lên đến 23%, cản trở nghiêm trọng giấc ngủ.

Cơ thể bị mệt mỏi hoặc quá căng thẳng từ áp lực công việc, đời sống hay các mối quan hệ xã hội cũng là nguyên nhân hàng đầu. Căng thẳng triền miên không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn khiến não bộ luôn trong trạng thái tỉnh táo, trì hoãn giấc ngủ. Các triệu chứng căng thẳng, thần kinh mệt mỏi, lo lắng, trầm cảm thường là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng mất ngủ kinh niên. Các vấn đề tâm lý khác như cáu gắt, dễ nổi nóng, giận hờn, bức xúc, đau buồn hay các chấn thương tâm lý đều có thể chi phối giấc ngủ và gây ra tình trạng buồn ngủ nhưng không thể ngủ được.

Nóng trong người hay nhiệt độ môi trường ngủ quá cao cũng gây khó chịu và ảnh hưởng đến giấc ngủ. Cơ thể quá nóng dễ khiến ta cảm thấy bức bối, khó chịu, cáu giận, từ đó dẫn đến rối loạn giấc ngủ. Các chuyên gia khuyên rằng nhiệt độ phòng thích hợp để có được giấc ngủ ngon thường dao động từ 21 – 25ºC.

Một số bệnh lý khác cũng là thủ phạm tiềm ẩn gây buồn ngủ mà không ngủ được. Các bệnh lý như đau dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản gây ợ hơi, ợ nóng về đêm; bệnh tiểu đường gây nhu cầu đi tiểu nhiều về đêm; thận yếu, thận hư gây tiểu nhiều về đêm; suy tim gây khó thở hoặc rối loạn nhịp tim; rối loạn cơ xương hoặc các tổn thương dây chằng, gân, cốt có thể bùng phát cơn đau vào ban đêm, làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ và khiến khó ngủ lại.

Cuối cùng, các nguyên nhân khác cũng đóng vai trò, bao gồm tuổi tác (càng về già càng dễ rơi vào trạng thái khó ngủ), lạm dụng chất kích thích (cafein, cocain), sử dụng nhiều rượu bia hay các loại đồ uống có cồn (gây ru ngủ nhưng khó đi vào giấc ngủ sâu, dễ bức bối), và ăn quá no vào buổi tối gây chướng bụng, đầy hơi, thức ăn không được tiêu hóa hoàn toàn.

Hệ lụy khi khó ngủ kéo dài

Tình trạng buồn ngủ nhưng không thể ngủ được kéo dài không chỉ đơn thuần gây khó chịu, mà còn dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Khi giấc ngủ bị cản trở, cơ thể và não bộ không có đủ thời gian để phục hồi, dẫn đến hàng loạt vấn đề.

Một trong những ảnh hưởng rõ rệt nhất là suy giảm trí nhớ, khả năng tập trung và ghi nhớ kém. Thiếu ngủ kéo dài khiến não bộ hoạt động kém hiệu quả, bất ổn định, gây khó khăn trong việc thực hiện nhiệm vụ và ghi nhớ mọi thứ. Cảm giác mệt mỏi, uể oải, chậm chạp vào ban ngày khiến bạn ngáp ngắn ngáp dài, thiếu tập trung, làm giảm năng suất công việc.

Thiếu ngủ còn tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp. Khi mất ngủ, hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh hơn bình thường, làm mạch máu co lại, huyết áp tăng, tạo áp lực lớn lên tim mạch. Mất ngủ kéo dài có khả năng cao gây ra các bệnh lý về tim mạch. Hơn nữa, thiếu ngủ có thể gây mất cân bằng insulin, buộc cơ thể phải tăng tiết insulin để ổn định đường huyết, điều này cũng ảnh hưởng không tốt đến chức năng tim mạch.

Nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cũng gia tăng ở những người buồn ngủ nhưng không thể ngủ được. Lo lắng, phiền muộn chưa được giải quyết, kết hợp với thiếu ngủ, khiến não bộ dễ có những suy nghĩ tiêu cực. Tình trạng này thường đi kèm với rối loạn tâm lý, rối loạn tâm trạng, dễ cáu gắt, và có khả năng nảy sinh nhiều vấn đề liên quan đến sức khỏe thần kinh như trầm cảm, tự kỷ.

Đời sống hôn nhân và đời sống tình dục cũng bị ảnh hưởng tiêu cực. Rối loạn nội tiết tố do mất ngủ có thể khiến nam giới cáu gắt, rối loạn tâm lý, trong khi nữ giới mệt mỏi do công việc, con cái, gia đình có thể làm giảm sản xuất hormone hạnh phúc.

Điều bất ngờ với nhiều người là thiếu ngủ có thể gây tăng cân. Ngược với suy nghĩ thông thường, mất ngủ khiến cơ thể mệt mỏi, não bộ căng thẳng, các cơ quan hoạt động không hiệu quả. Lượng calo không được tiêu hao hết, dẫn đến tích trữ mỡ và tăng cân. Tăng cân là một trong những hệ lụy của tình trạng buồn ngủ mà không thể ngủ được nhưng không phải ai cũng biết.

Nghiêm trọng hơn, một số nghiên cứu cho thấy buồn ngủ nhưng không thể ngủ có khả năng gia tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư. Khi ngủ, cơ thể sản sinh hormone melatonin giúp chống lại sự tăng trưởng và phát triển của các tế bào hoặc khối u. Khi mất ngủ, lượng hormone này bị hạn chế rất nhiều, tạo điều kiện cho các khối u phát triển.

Giải pháp cải thiện giấc ngủ

Tin vui là tình trạng buồn ngủ mà không ngủ được hoàn toàn có thể được khắc phục bằng cách điều chỉnh thói quen đi ngủ và xây dựng lối sinh hoạt khoa học, mà không nhất thiết phải phụ thuộc vào thuốc Tây y (trừ trường hợp có chỉ định của bác sĩ). Điều trị chứng mất ngủ bằng thuốc Tây y thường không được khuyến khích sử dụng nếu không thực sự cần thiết do có thể gây phụ thuộc và tác dụng phụ.

Điều quan trọng là hình thành thói quen đi ngủ khoa học. Hãy cố gắng tạo thói quen đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm nhất định trong ngày, ngay cả vào cuối tuần. Điều này giúp điều chỉnh đồng hồ sinh học tự nhiên của cơ thể, giảm cảm giác mệt mỏi khi thức dậy. Mặc dù có thể hơi khó khăn lúc đầu, nhưng sự kiên trì sẽ tạo nên một thói quen tốt.

Hãy tuyệt đối không “mang” sự mệt mỏi, căng thẳng lên giường ngủ. Trước khi lên giường, hãy dành chút thời gian để thư giãn đầu óc, không nên suy nghĩ quá nhiều về những vấn đề trong ngày. Việc suy nghĩ quá nhiều sẽ gây áp lực cho não bộ và dẫn đến tình trạng khó ngủ.

Bên cạnh đó, việc “vệ sinh” không gian ngủ là cực kỳ cần thiết. Một không gian ngủ chất lượng cần đảm bảo các yếu tố yên tĩnh, thoáng mát và sạch sẽ. Những yếu tố này giúp bạn dễ dàng đi vào giấc ngủ sâu. Hãy vệ sinh phòng ngủ thường xuyên, điều chỉnh nhiệt độ phòng phù hợp (21-25ºC). Bạn cũng có thể sử dụng tinh dầu thơm có mùi hương dịu nhẹ để tạo cảm giác thư thái, dễ chịu.

Hãy không sử dụng các thiết bị có ánh sáng xanh trước giờ đi ngủ. Tốt nhất là tránh xa điện thoại, máy tính, TV, máy chơi game ít nhất 1 giờ đồng hồ trước khi lên giường. Thay vì lướt điện thoại, bạn có thể đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng, hoặc trò chuyện với người thân để thư giãn.

Ngoài ra, hãy hạn chế ngủ nhiều vào lúc xế chiều. Mặc dù một giấc ngủ ngắn có vẻ hấp dẫn, nhưng việc ngủ quá nhiều hoặc quá muộn vào buổi chiều có thể làm ảnh hưởng đến giấc ngủ đêm, khiến bạn khó đi vào giấc ngủ đúng giờ.

Nếu bạn nằm trên giường khoảng 20-30 phút mà vẫn không thể chợp mắt, hãy thử áp dụng cách giải quyết hiệu quả khi khó ngủ: đứng dậy ra khỏi giường và di chuyển đến một không gian khác trong phòng. Chỉ quay trở lại giường khi bạn cảm thấy thực sự buồn ngủ và thư giãn. Trong thời gian này, bạn có thể đọc sách hoặc nghe nhạc nhẹ cho đến khi cảm thấy mí mắt nặng trĩu.

Những biện pháp này đặc biệt hiệu quả đối với tình trạng buồn ngủ mà không ngủ được thoáng qua hoặc do yếu tố tâm lý trong một giai đoạn nhất định. Tuy nhiên, nếu tình trạng mất ngủ kéo dài, kèm theo cảm giác cơ thể mệt mỏi, tinh thần căng thẳng, đó có thể là dấu hiệu của bệnh lý cần được thăm khám. Trong những trường hợp này, việc tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia y tế là cần thiết để có phương pháp điều trị phù hợp. Điều trị mất ngủ bằng Đông y cũng là một phương pháp hiệu quả, an toàn được nhiều người lựa chọn hiện nay.

Những câu hỏi thường gặp về mất ngủ

Trẻ nhỏ buồn ngủ nhưng không ngủ được thì làm thế nào

Đối với trẻ nhỏ, tình trạng buồn ngủ nhưng không ngủ được có thể do bỏ qua giấc ngủ ngắn hoặc chất lượng giấc ngủ không đảm bảo. Hãy thiết lập lịch ngủ cố định cho trẻ, tạo không gian ngủ yên tĩnh, thoáng mát và thực hiện các hoạt động thư giãn trước giờ ngủ như đọc truyện, tắm nước ấm.

Mất ngủ có thể di truyền không

Mặc dù mất ngủ chủ yếu liên quan đến tâm lý, thói quen sinh hoạt và bệnh lý, nhưng có một số nghiên cứu cho thấy yếu tố di truyền có thể đóng góp một phần nhỏ vào khả năng dễ bị rối loạn giấc ngủ. Tuy nhiên, lối sống khoa học và cách quản lý căng thẳng vẫn là các yếu tố quan trọng nhất quyết định chất lượng giấc ngủ.

Ngủ ngày nhiều có ảnh hưởng đến giấc ngủ đêm không

Đúng vậy, ngủ nhiều vào lúc xế chiều hoặc ngủ quá lâu vào ban ngày có thể làm rối loạn đồng hồ sinh học và chu kỳ ngủ thức, khiến bạn khó đi vào giấc ngủ sâu vào ban đêm. Nên hạn chế giấc ngủ ngắn ban ngày hoặc chỉ nên ngủ khoảng 20-30 phút vào đầu giờ chiều.

Yoga hay thiền có giúp cải thiện mất ngủ không

Các bộ môn như yoga và thiền rất hiệu quả trong việc giảm căng thẳng mệt mỏi, lo âu và kích thích thư giãn, từ đó hỗ trợ cải thiện đáng kể chất lượng giấc ngủ. Thực hành thường xuyên trước giờ ngủ có thể giúp não bộ và cơ thể dễ dàng chuyển sang trạng thái nghỉ ngơi.

Khi nào cần đi khám bác sĩ vì mất ngủ

Bạn nên đi khám chuyên gia y tế nếu tình trạng buồn ngủ nhưng không ngủ được kéo dài hơn vài tuần, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tâm trạng, và khả năng hoạt động ban ngày, hoặc khi bạn nghi ngờ mất ngủ là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn. Chuyên gia sẽ giúp xác định nguyên nhân chính xác và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Lời kết

Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng ngủ sớm nhưng không ngủ được. Đây là một rối loạn giấc ngủ phổ biến nhưng hoàn toàn có thể cải thiện được bằng cách thay đổi thói quen và lối sống. Đừng ngần ngại chia sẻ bài viết này đến những người thân yêu hoặc để lại bình luận nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào. Để tìm hiểu thêm về cách chăm sóc giấc ngủ và các sản phẩm nệm chất lượng giúp bạn có giấc ngủ sâu trọn vẹn, hãy ghé thăm website chính thức của chúng tôi tại http://khonemthangloi.com.vn/.