Ngủ nửa tỉnh nửa mơ là gì? Cách cải thiện và dấu hiệu cần khám bác sĩ

Ngủ nửa tỉnh nửa mơ là hiện tượng phổ biến, đôi khi gây lo lắng. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân gây ra tình trạng này, cách khắc phục hiệu quả, và khi nào cần tìm sự giúp đỡ từ chuyên gia sức khỏe cùng Kho Nệm Thắng Lợi.

Hiểu rõ hiện tượng thức giấc nhầm và tỉnh giấc giả

Đối với hiện tượng thức giấc nhầm hay tỉnh giấc giả, không có nhiều nghiên cứu được thực hiện trong lĩnh vực này. Một số chuyên gia tin rằng tình trạng thức giấc giả là do hưng phấn quá mức trong giấc ngủ REM. Hiện tượng này cũng được cho là liên quan chặt chẽ với chứng liệt trong giấc ngủ (còn gọi là bóng đè) và chứng mất ngủ, đặc biệt là chứng mất ngủ ngắn hạn.

Hiện tượng thức giấc giả xảy ra khi một người mơ thấy mình đã thức dậy và thực hiện các hoạt động hàng ngày, nhưng thực tế vẫn đang ngủ. Đây là một dạng rối loạn giấc ngủ parasomnia, thường xảy ra trong giấc ngủ REM. Người trải qua hiện tượng này có thể cảm thấy rất hoang mang bối rối khi cuối cùng tỉnh giấc thật sự. Nó có thể lặp đi lặp lại nhiều lần trong cùng một đêm, khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi thiếu năng lượng sau khi thức giấc dù đã ngủ đủ thời lượng. Một số chuyên gia tin rằng tình trạng thức giấc giả là do hưng phấn quá mức trong giấc ngủ REM.

Tình trạng ngủ nửa tỉnh nửa mơ thường bao gồm cả liệt trong giấc ngủ (bóng đè). Chứng liệt trong giấc ngủ là khi bạn tạm thời không thể cử động hoặc nói chuyện khi đang ngủ hoặc ngay khi thức dậy. Đây là kết quả của sự gián đoạn trong chu kỳ giấc ngủ REM. Trong giấc ngủ REM, cơ thể bạn sẽ bị tê liệt tạm thời để bạn không hành động theo giấc mơ. Tuy nhiên, nếu bạn thức dậy trong giai đoạn này, bạn có thể ý thức được môi trường xung quanh nhưng vẫn không thể cử động. Điều này có thể gây lo lắng sợ hãi.

Tình trạng ngủ nửa tỉnh nửa mơ và liệt trong giấc ngủ liên quan chặt chẽ với chứng mất ngủ, đặc biệt là chứng mất ngủ ngắn hạn. Chứng mất ngủ là một rối loạn giấc ngủ ảnh hưởng đến khả năng đi vào giấc ngủ hoặc duy trì giấc ngủ. Khi bạn bị mất ngủ, chu kỳ giấc ngủ của bạn có thể bị gián đoạn, làm tăng khả năng trải qua các parasomnia như thức giấc giả và liệt trong giấc ngủ.

Nguyên nhân chính xác của thức giấc giả chưa được nghiên cứu nhiều, nhưng một số chuyên gia cho rằng tình trạng này có liên quan đến sự chuyển đổi không hoàn hảo giữa các giai đoạn giấc ngủ, đặc biệt là từ giấc ngủ REM sang trạng thái thức. Sự hưng phấn quá mức của não bộ trong khi cơ thể vẫn còn trong trạng thái tê liệt của giấc ngủ REM có thể dẫn đến trải nghiệm thức dậy trong mơ.

Thay đổi thói quen giúp cải thiện tình trạng ngủ nửa tỉnh nửa mơ

Nếu bạn cảm thấy bị làm phiền bởi chứng tê liệt khi ngủ hoặc tình trạng ngủ nửa tỉnh nửa mơ, bạn nên thay đổi thói quen ngủ. Những biện pháp ngăn ngừa và giảm nhẹ tình trạng này bao gồm việc cải thiện vệ sinh giấc ngủ.

Trước hết, NÊN ngủ đủ 7 đến 9 tiếng mỗi ngày. Đây là thời lượng giấc ngủ được khuyến nghị cho hầu hết người trưởng thành. Đảm bảo cơ thể nhận đủ thời gian nghỉ ngơi giúp điều hòa chu kỳ giấc ngủ, giảm khả năng xảy ra các rối loạn như thức giấc giả hay liệt trong giấc ngủ. Ngủ đủ giấc giúp cơ thể được phục hồi, giảm thiểu mệt mỏi.

Thứ hai, NÊN duy trì lịch ngủ và thức dậy nhất quán, tức là đi ngủ và thức giấc trong khung giờ cố định, dù là vào ngày nghỉ hay cuối tuần. Việc thiết lập một lịch trình giấc ngủ cố định giúp đồng hồ sinh học của cơ thể hoạt động trơn tru, củng cố nhịp sinh học tự nhiên. Điều này đặc biệt quan trọng với những người mắc hội chứng giai đoạn ngủ muộn (DSPS), một dạng rối loạn nhịp sinh học của cơ thể khiến họ khó đi vào giấc ngủ sớm.

Thứ ba, NÊN tạo một môi trường ngủ thoải mái tối và yên tĩnh. Điều này có nghĩa là tắt các thiết bị điện và đèn khi đi ngủ, đảm bảo không có tiếng ồn làm gián đoạn giấc ngủ. Một môi trường ngủ tối và yên tĩnh giúp cơ thể sản xuất melatonin, hormone thúc đẩy giấc ngủ. Ánh sáng xanh từ thiết bị điện tử có thể ức chế sản xuất melatonin, khiến bạn khó đi vào giấc ngủ dù buồn ngủ.

Thứ tư, NÊN thư giãn trước khi đi ngủ. Bạn có thể làm điều này bằng cách tắm, đọc sách hoặc nghe nhạc êm dịu. Thư giãn trước khi ngủ giúp giảm căng thẳng lo âu, chuẩn bị tinh thần cho giấc ngủ. Căng thẳng là một nguyên nhân chính gây ra chứng mất ngủ và các rối loạn giấc ngủ khác.

Thứ năm, NÊN tập thể dục thường xuyên, nhưng không tập 2-4 tiếng trước khi đi ngủ. Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ tổng thể. Tuy nhiên, tập quá gần giờ ngủ có thể làm tăng nhiệt độ cơ thể và kích thích, gây khó ngủ.

Bên cạnh những điều NÊN làm, cũng có những điều KHÔNG NÊN làm để cải thiện tình trạng ngủ nửa tỉnh nửa mơ.

KHÔNG NÊN ăn một bữa ăn quá nhiều dinh dưỡng và lượng lớn thức ăn, hút thuốc, uống rượu hoặc caffeine ngay trước khi đi ngủ. Caffeine có thời gian bán thải từ 5-7 giờ, nghĩa là nó có thể tồn tại trong hệ thống của bạn rất lâu. Uống caffeine từ sau bữa ăn trưa có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ đêm. Rượu có thể khiến bạn dễ ngủ lúc đầu nhưng lại làm gián đoạn giấc ngủ về sau. Hút thuốc chứa nicotine, một chất kích thích.

KHÔNG NÊN nằm ngửa khi ngủ. Tư thế nằm ngửa khi ngủ có thể khiến tình trạng tê liệt khi ngủ dễ xảy ra hơn. Điều này có thể do lưỡi hoặc mô mềm ở cổ họng cản trở đường thở, mặc dù cơ chế chính xác vẫn đang được nghiên cứu.

KHÔNG NÊN dùng điện thoại, máy tính bảng, thiết bị đọc sách điện tử và máy tính trước khi đi ngủ 30 phút. Tiếp xúc với ánh sáng xanh từ các thiết bị này vào ban đêm làm ngăn chặn cơ chế thúc đẩy giấc ngủ.

Thay đổi thói quen ngủ là biện pháp quan trọng để cải thiện tình trạng ngủ nửa tỉnh nửa mơ.

Dấu hiệu cần tìm đến bác sĩ chuyên khoa

Thông thường, cả hai tình trạng liệt trong giấc ngủ và thức tỉnh giả đều không ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất của bạn. Tuy vậy, nếu bạn trải qua hiện tượng ngủ không dậy được diễn ra thường xuyên và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, bạn hãy đi khám để được tư vấn và hỗ trợ.

Hãy đi gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị nếu bạn thường xuyên bị tê liệt khi ngủ và bạn cảm thấy có những dấu hiệu sau:

Đầu tiên, bạn Rất lo lắng hoặc sợ đi ngủ. Sự lo lắng này có thể trở thành một vòng luẩn quẩn, khiến bạn khó ngủ hơn và tăng khả năng gặp các rối loạn giấc ngủ. Rối loạn lo âu và trầm cảm có thể là nguyên nhân hoặc bị trầm trọng thêm bởi các vấn đề về giấc ngủ.

Thứ hai, bạn Lúc nào cũng mệt mỏi vì thiếu ngủ hoặc cảm thấy mệt mỏi thiếu năng lượng sau khi thức giấc dù đã ngủ đủ thời lượng. Điều này cho thấy chất lượng giấc ngủ của bạn đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dù bạn có ngủ đủ số giờ được khuyến nghị.

Thứ ba, bạn Khó đi vào giấc ngủ, kéo dài hơn 30 phút để vào giấc được. Mất ngủ là một trong những triệu chứng của nhiều rối loạn tâm thần và rối loạn giấc ngủ.

Thứ tư, bạn Luôn có tâm trạng lo lắng, sợ hãi hoặc hoảng loạn, lo lắng cả những vấn đề nhỏ trong cuộc sống. Đây là những dấu hiệu điển hình của rối loạn lo âu, một tình trạng liên quan chặt chẽ đến rối loạn giấc ngủ. Những nỗi lo lắng buồn phiền có thể khiến bạn khó đi vào giấc ngủ.

Thứ năm, bạn Khó tập trung, hay quên vào ban ngày, ảnh hưởng đến hiệu suất và hiệu quả học tập, làm việc. Thiếu ngủ hoặc giấc ngủ kém chất lượng góp phần làm giảm khả năng tập trung và chức năng nhận thức.

Thứ sáu, bạn Thường xuyên buồn ngủ, ngủ gật vào ban ngày dù đã ngủ đủ 7-9 tiếng mỗi ngày. Đây có thể là dấu hiệu của chứng ngủ li bì hoặc các rối loạn giấc ngủ khác ảnh hưởng đến khả năng duy trì sự tỉnh táo ban ngày.

Cuối cùng, Tình trạng thức giấc giả làm bạn thường xuyên đi muộn, cảm giác hoang mang bối rối. Khi hiện tượng này ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày, công việc hay các mối quan hệ, đó là lúc cần tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn. Bác sĩ có thể giúp xác định nguyên nhân gốc rễ và đề xuất phương pháp điều trị phù hợp.

Đi khám bác sĩ là bước quan trọng khi các vấn đề về giấc ngủ trở nên nghiêm trọng và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Hỏi đáp về hiện tượng ngủ nửa tỉnh nửa mơ

Hiện tượng ngủ nửa tỉnh nửa mơ có di truyền không?

Hiện tượng liệt trong giấc ngủ đôi khi có yếu tố gia đình, cho thấy khả năng di truyền. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu để xác định rõ ràng vai trò của gen trong cả liệt trong giấc ngủ và thức giấc giả.

Căng thẳng có làm tình trạng này nặng thêm?

Có, căng thẳng lo âu là nguyên nhân chính gây ra chứng mất ngủ và có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của liệt trong giấc ngủ và thức giấc giả. Giảm căng thẳng thông qua thiền định hoặc các hoạt động thư giãn có thể giúp ích.

Ngoài thay đổi lối sống, còn cách điều trị nào khác?

Nếu các thay đổi lối sống không đủ hiệu quả, bác sĩ có thể đề xuất các phương pháp điều trị khác như liệu pháp nhận thức hành vi cho chứng mất ngủ (CBT-I) hoặc trong một số trường hợp hiếm, sử dụng thuốc để kiểm soát các triệu chứng nặng.

Tình trạng ngủ nửa tỉnh nửa mơ kéo dài bao lâu?

Một cơn liệt trong giấc ngủ thường kéo dài từ vài giây đến vài phút, còn thức giấc giả có thể kéo dài hơn một chút hoặc lặp lại. Nếu tình trạng này xảy ra thường xuyên, nó có thể kéo dài liên tục trong một giai đoạn nhất định cho đến khi nguyên nhân được giải quyết.

Liệu đây có phải là dấu hiệu của bệnh tâm thần?

Mặc dù liệt trong giấc ngủ và thức giấc giả không phải là bệnh tâm thần, chúng liên quan chặt chẽ với các rối loạn tâm thần như trầm cảm và rối loạn lo âu, hoặc có thể là triệu chứng của chúng. Do đó, việc thăm khám chuyên gia là cần thiết để loại trừ các tình trạng này.

Tổng kết

Như vậy, bài viết đã mang đến cho bạn những thông tin cần thiết liên quan đến hiện tượng ngủ không dậy được (bao gồm tê liệt khi ngủ và thức tỉnh giả). Tìm hiểu về hiện tượng tê liệt khi ngủ (bóng đè) và thức tỉnh giả có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về những trạng thái đáng kỳ lạ trong giấc ngủ và giảm bớt lo lắng căng thẳng không cần thiết.

Thông thường, cả hai tình trạng trên đều không ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất của bạn. Tuy vậy, nếu bạn trải qua hiện tượng ngủ không dậy được diễn ra thường xuyên và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, bạn hãy đi khám để được tư vấn và hỗ trợ.

Nếu bạn thấy thông tin này hữu ích, đừng ngần ngại để lại bình luận, chia sẻ bài viết đến bạn bè hoặc tìm hiểu thêm các nội dung hữu ích khác về giấc ngủ và sức khỏe tại website chính thức của Kho Nệm Thắng Lợi http://khonemthangloi.com.vn/.