Giấc ngủ ngắn của trẻ sơ sinh 0-3 tháng: Đặc điểm, lý do và cách thiết lập thói quen

Giấc ngủ ngắn của trẻ sơ sinh là đặc điểm bình thường ở giai đoạn 0-3 tháng tuổi. Hiểu rõ chu kỳ ngủ trẻ sơ sinh, đặc điểm giấc ngủ trẻ sơ sinh khác biệt ra sao và cách thiết lập thói quen ngủ tốt cho bé sẽ giúp bố mẹ chăm sóc con khoa học hơn. Kho Nệm Thắng Lợi luôn đồng hành cùng giấc ngủ khỏe mạnh của cả gia đình bạn, bao gồm cả những thành viên nhỏ tuổi nhất.

Vì sao trẻ 0-3 tháng ngủ nhiều và ngắn

Tôi hiểu rằng việc trẻ sơ sinh ngủ nhiều nhưng mỗi giấc lại rất ngắn có thể khiến bố mẹ lo lắng và mệt mỏi. Đây là một đặc điểm sinh lý hoàn toàn bình thường của trẻ sơ sinh 0-3 tháng. Trung bình, trẻ sơ sinh ngủ trung bình 16-17 giờ mỗi ngày. Tuy nhiên, thời gian giấc ngủ trẻ sơ sinh kéo dài khá ngắn. Trong thực tế, trong vòng 3 tháng đầu tiên, một giấc ngủ của trẻ sơ sinh sẽ không quá bốn giờ, dù là ngày hay đêm.

Có nhiều lý do giải thích cho tình trạng giấc ngủ trẻ sơ sinh rất thất thường, khó dự đoán. Một nguyên nhân chính là do trẻ sơ sinh chưa phát triển nhịp sinh học ngủ/thức. Nhịp sinh học là một loại đồng hồ sinh lý trong cơ thể, giúp điều chỉnh các hoạt động lặp đi lặp lại theo chu kỳ, điển hình là chu kỳ ngủ/thức. Vì trẻ sơ sinh không phân biệt được ngày và đêm, thời gian trẻ ngủ ban đêm thường tương đương ban ngày. Điều này có nghĩa là bé có thể thức giấc để chơi hoặc đòi bú vào bất kỳ thời điểm nào.

May mắn là tình trạng này sẽ dần cải thiện. Khoảng từ 6 tuần đến 3 tháng, cơ thể bé bắt đầu phát triển một số yếu tố quan trọng giúp điều chỉnh giấc ngủ. Cụ thể, nhiệt độ cốt lõi và melatonin (một loại hormone giúp điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ) sẽ bắt đầu phát triển mạnh hơn. Sự phát triển này giúp trẻ bắt đầu phát triển chu kỳ ngủ/thức và nhận ra sự khác biệt giữa ngày và đêm. Đây là cột mốc quan trọng giúp bé dần dần ngủ dài hơn vào ban đêm.

Một nguyên nhân quan trọng khác khiến trẻ 1 tháng tuổi ngủ nhiều nhưng lại thức giấc thường xuyên là do nhu cầu dinh dưỡng của trẻ. Khi mới chào đời, dạ dày của trẻ còn rất nhỏ, chỉ chứa được một lượng sữa ít mỗi lần bú. Do đó, trẻ rất nhanh đói và cần bú thường xuyên để đảm bảo tăng trưởng và tăng cân đều đặn. Trong tháng đầu tiên, khoảng thời gian giữa hai cữ bú chỉ từ 2-3 giờ. Điều này giải thích vì sao trẻ sẽ liên tục thức dậy để đòi bú, kể cả vào ban đêm. Qua tháng thứ 2, thời gian giữa các cữ bú có thể giãn ra, khoảng 3-4 giờ trẻ sẽ thức giấc để bú một lần.

Tình trạng giấc ngủ ngắn, giấc ngủ thất thường của trẻ sẽ không kéo dài mãi. Chúng tôi nhận thấy rằng hầu hết trẻ em, giấc ngủ sẽ ổn định khi trẻ được 3-4 tháng tuổi. Lúc này, dạ dày của bé đã lớn hơn, chứa được nhiều sữa hơn, và nhịp sinh học cũng dần hình thành rõ nét. Việc hiểu rõ những đặc điểm này giúp bố mẹ kiên nhẫn hơn trong giai đoạn đầu đời của con.

Giấc ngủ sơ sinh khác gì giấc ngủ người lớn

Khi nói đến giấc ngủ, chúng ta thường nghĩ đến một trạng thái yên tĩnh, sâu lắng. Tuy nhiên, đặc điểm giấc ngủ của trẻ sơ sinh lại khác biệt đáng kể so với giấc ngủ của trẻ lớn và người lớn. Mặc dù giấc ngủ của trẻ sơ sinh ngắn hơn nhiều so với giấc ngủ của người lớn, nó cũng được chia thành các giai đoạn khác nhau. Các giai đoạn chính là giấc ngủ REM (Rapid Eye Movement), còn gọi là giấc ngủ cử động mắt nhanh, và giấc ngủ non-REM (Non-Rapid Eye Movement), còn gọi là giấc ngủ không cử động mắt nhanh.

Sự khác biệt lớn nằm ở thời lượng của từng giai đoạn. Ở trẻ sơ sinh, một nửa thời gian trong chu kỳ ngủ là giai đoạn ngủ REM. Trong giai đoạn ngủ REM, bé thường có biểu hiện hoạt động khá tích cực. Mẹ có thể thấy trẻ hay vặn mình, rên è è, đôi khi mắt chuyển động bên dưới mi mắt nhắm, và nhịp thở thường không đều. Đây là giai đoạn giấc ngủ nông trẻ sơ sinh, nơi não bộ đang hoạt động mạnh mẽ.

Ngược lại, giai đoạn ngủ non REM là khi trẻ nằm yên, không cử động, ngủ sâu, khó đánh thức. Đây là giai đoạn nghỉ ngơi sâu hơn.

So với trẻ lớn và người lớn, thời gian của giai đoạn ngủ non REM dài hơn nhiều so với giai đoạn ngủ REM. Ở người lớn, giai đoạn REM chỉ chiếm khoảng 20-25% tổng thời gian ngủ. Sự khác biệt này có ý nghĩa quan trọng. Các nghiên cứu cho rằng, giai đoạn REM ở trẻ sơ sinh kéo dài giúp cho sự phát triển não bộ của trẻ. Giai đoạn này được xem là quan trọng cho việc học hỏi và phát triển nhận thức sớm. Đồng thời, việc trẻ dễ thức tỉnh trong giai đoạn REM cũng được coi là một cơ chế giúp bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ hội chứng đột tử khi ngủ ở trẻ sơ sinh (hội chứng SIDS). Khả năng dễ dàng tỉnh giấc trước các kích thích nhỏ có thể giúp bé phản ứng kịp thời nếu có vấn đề về hô hấp.

Hiểu được sự khác biệt về giai đoạn ngủ này giúp chúng ta lý giải tại sao bé sơ sinh hay cựa quậy, phát ra tiếng động khi ngủ – đó là biểu hiện của giai đoạn ngủ REM đang chiếm ưu thế. Điều này không có nghĩa là bé ngủ không ngon, mà chỉ đơn giản là chu kỳ ngủ trẻ sơ sinh hoạt động theo cách riêng của nó trong những tháng đầu đời. Từ góc độ của Kho Nệm Thắng Lợi, việc cung cấp một môi trường ngủ an toàn và thoải mái, bất kể bé đang ở giai đoạn ngủ nào, là ưu tiên hàng đầu.

Lịch trình ngủ cố định cho trẻ sơ sinh có cần không

Nhiều bố mẹ băn khoăn liệu có nên đặt trẻ sơ sinh 1 tháng tuổi vào một lịch trình ngủ cố định ngay từ đầu. Với những đặc điểm giấc ngủ trẻ sơ sinh đã phân tích ở trên, đặc biệt là sự thiếu vắng nhịp sinh học ổn định, việc áp đặt một lịch ngủ cứng nhắc trong những tuần đầu tiên là không cần thiết và đôi khi còn gây căng thẳng cho cả mẹ và bé. Trẻ sơ sinh 1 tháng ngủ nhiều là hoàn toàn bình thường, xuất phát từ nhu cầu sinh lý tự nhiên của trẻ để ăn, ngủ và phát triển.

Thay vì một lịch ngủ cố định, mẹ có thể nghiên cứu, sắp xếp một lịch sinh hoạt khoa học cho trẻ mang tính linh hoạt. Lịch sinh hoạt này bao gồm các cữ bú (khoảng 2-3 giờ/lần trong tháng đầu), các khoảng thời gian bé thức chơi ngắn (khoảng 1-2 giờ), và các giấc ngủ ngắn giữa các cữ bú. Điều quan trọng là theo dõi tín hiệu của bé và đáp ứng kịp thời nhu cầu của con.

Khi giấc ngủ trẻ 2 tháng tuổi và giấc ngủ trẻ 3 tháng tuổi bắt đầu vào nhịp và dần ổn định hơn (do nhịp sinh học và dạ dày phát triển), mẹ có thể bắt đầu cho con ăn, ngủ, sinh hoạt theo một lịch trình có tính dự đoán cao hơn. Đây là thời điểm thích hợp để tập dần con theo những thói quen ngủ tốt. Việc này không có nghĩa là bé sẽ ngủ “đúng giờ” mỗi ngày, mà là tạo ra một khuôn mẫu sinh hoạt để bé quen dần với sự khác biệt giữa ngày và đêm, và dễ dàng đi vào giấc ngủ khi mệt mỏi.

Ví dụ, mẹ có thể thiết lập một chu trình trước khi đi ngủ vào buổi tối. Chu trình này có thể bao gồm tắm nước ấm, mặc đồ ngủ, cho bú hoặc uống sữa, đọc sách hoặc hát ru nhẹ nhàng, và cuối cùng là đặt bé vào nôi hoặc giường. Lặp lại chu trình này mỗi tối sẽ là tín hiệu cho bé biết rằng đây là thời gian chuẩn bị cho giấc ngủ dài ban đêm.

Việc tập dần này đòi hỏi sự kiên nhẫn. Đôi khi, bé có thể không hợp tác ngay lập tức. Điều quan trọng là duy trì sự nhất quán trong các thói quen ngủ tốt mẹ nên dạy trẻ, để bé có cơ hội học hỏi và điều chỉnh chu kỳ ngủ của mình theo hướng có lợi hơn. Kho Nệm Thắng Lợi hiểu rằng một giấc ngủ ngon bắt đầu từ sự thoải mái và an toàn, nhưng thói quen cũng đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng nền tảng giấc ngủ khỏe mạnh lâu dài cho bé.

Có nên đánh thức bé sơ sinh đang ngủ để bú

Một câu hỏi thường gặp khi chăm sóc trẻ sơ sinh 1 tháng ngủ nhiều là liệu có cần thiết phải đánh thức trẻ sơ sinh để cho bú hay không. Trong hầu hết các trường hợp, câu trả lời là mẹ không cần phải đánh thức khi trẻ đang ngủ để cho trẻ bú. Bé sơ sinh khỏe mạnh, tăng cân tốt thường sẽ tự thức dậy khi đói do dạ dày còn rất nhỏ và cần nạp năng lượng thường xuyên.

Tuy nhiên, có những trường hợp mẹ nên hỏi ý kiến bác sĩ sơ sinh về các lần bú vào ban đêm trong tháng đầu tiên, đặc biệt nếu bé có các biểu hiện đáng lo ngại về tăng trưởng và tăng cân đều đặn. Những dấu hiệu cho thấy có thể cần xem xét việc đánh thức bé để bú bao gồm:

• Không tăng trưởng và tăng cân đều đặn theo biểu đồ tăng trưởng chuẩn.
• Không thức dậy để bú sau khi ngủ hơn 4-5 giờ, đặc biệt là trong vài tuần đầu khi bé cần bú rất thường xuyên.
• Trẻ bú ít hơn 8-12 lần mỗi ngày.
• Số lần tã ướt ít hơn 4 tã và đi tiêu ít hơn 3 lần mỗi ngày, vì đây là dấu hiệu cho thấy bé có thể không nhận đủ lượng sữa cần thiết.

Trong những trường hợp này, bác sĩ Phan Thị Cẩm Vân hoặc các chuyên gia sơ sinh tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng hoặc các bệnh viện uy tín khác sẽ đưa ra lời khuyên cụ thể dựa trên tình trạng sức khỏe và cân nặng của bé. Việc theo dõi sát sao số lần tã ướt và đi tiêu là cách đơn giản nhưng hiệu quả để đánh giá xem bé có đang bú đủ sữa hay không.

Nếu bác sĩ không yêu cầu đánh thức bé để bú, mẹ có thể yên tâm để bé ngủ theo nhu cầu tự nhiên. Khi bé lớn hơn và dạ dày có thể chứa nhiều sữa hơn, khoảng cách giữa các cữ bú sẽ tự động giãn ra, và bé sẽ có khả năng ngủ các giấc ngủ dài hơn vào ban đêm. Nhớ rằng, mục tiêu là đảm bảo bé nhận đủ dinh dưỡng cho sự phát triển, đồng thời tạo điều kiện cho bé học cách ngủ theo nhu cầu của cơ thể khi đã đủ lớn.

Những thói quen tốt cho giấc ngủ trẻ sơ sinh

Thiết lập thói quen ngủ tốt cho bé ngay từ những tháng đầu đời, kể cả khi giấc ngủ ngắn của trẻ sơ sinh còn chi phối, là nền tảng quan trọng giúp bé có giấc ngủ khỏe mạnh về sau. Dưới đây là một số thói quen ngủ lành mạnh mà bố mẹ từ Kho Nệm Thắng Lợi cùng các chuyên gia khuyến khích áp dụng:

• Hãy để trẻ ngủ thường xuyên: Chúng ta đã biết trẻ sơ sinh 1 tháng ngủ nhiều là sinh lý bình thường. Điều quan trọng là nhận ra rằng trong 6-8 tuần đầu tiên, hầu hết trẻ sơ sinh không thể thức lâu hơn 2 giờ. Nếu bé thức quá lâu, bé sẽ bị quá sức (overtired) và paradoxically, sẽ khó đi vào giấc ngủ hơn khi mệt mỏi. Do đó, mẹ hãy chú ý quan sát dấu hiệu trẻ buồn ngủ (như trẻ dụi mắt, quấy khóc hơn bình thường, tỏ vẻ mệt mỏi) và cho trẻ đi ngủ ngay khi thấy những dấu hiệu này. Đừng chờ đến khi bé quấy khóc dữ dội vì lúc đó đã quá muộn và bé sẽ rất khó dỗ ngủ.
• Dạy trẻ sự khác biệt giữa ngày và đêm: Đây là một bước quan trọng để giúp bé điều chỉnh nhịp sinh học và phân biệt thời gian ngủ vào ban đêm và thời gian thức vào ban ngày. Trong những tuần đầu tiên, bạn không thể làm gì nhiều để thay đổi mô hình ngủ ngày cày đêm của bé. Tuy nhiên khi bé được khoảng 2 tuần tuổi, bạn có thể bắt đầu dạy bé phân biệt ngày và đêm.
  • Vào ban ngày: Khi bé tỉnh táo, bạn có thể chơi với trẻ nhiều hơn, giữ cho ngôi nhà và phòng của bé luôn sáng sủa (mở rèm cửa), để cho trẻ tiếp xúc với tiếng ồn xung quanh ở mức độ vừa phải (tiếng nói chuyện, tiếng sinh hoạt gia đình).
  • Vào ban đêm: Bạn cần giữ yên lặng hơn, vặn đèn thấp hoặc tắt đèn hoàn toàn, hạn chế trò chuyện, chơi đùa với trẻ. Khi cho bé bú hoặc thay tã vào ban đêm, hãy làm nhanh chóng, giữ ánh sáng tối thiểu và tránh tương tác kích thích. Điều này giúp trẻ bắt đầu nhận ra ban đêm là thời gian để ngủ và dần điều chỉnh chu kỳ ngủ/thức.
• Nhận biết các dấu hiệu trẻ buồn ngủ: Việc này liên quan trực tiếp đến việc cho bé ngủ đúng lúc. Như đã đề cập, quan sát các dấu hiệu sớm như trẻ dụi mắt, nhìn chằm chằm vào khoảng không, quấy khóc hơn bình thường một chút, hoặc có những cử động chậm chạp hơn. Khi thấy trẻ có các dấu hiệu này, hãy cho trẻ đi ngủ càng sớm càng tốt. Đừng chờ đến khi bé đã quá mệt mỏi.
• Tạo một số thói quen trước khi đi ngủ: Bắt đầu xây dựng một chu trình trước khi đi ngủ đơn giản và nhất quán có thể giúp bé thư giãn và chuẩn bị cho giấc ngủ. Chu trình này có thể bao gồm: cho trẻ bú mẹ hoặc bú bình lần cuối, tắm nhanh bằng nước ấm, massage nhẹ nhàng, mặc đồ ngủ thoải mái, vặn tắt đèn hoặc dùng đèn ngủ mờ, cho trẻ dùng ti giả (nếu bé có nhu cầu), hát ru trẻ hoặc cho trẻ nghe nhạc nhẹ nhàng, đọc sách (dù bé chưa hiểu, giọng nói của bạn có tác dụng vỗ về), vỗ về con trước khi ngủ bằng những cái ôm và vuốt ve nhẹ nhàng. Sự lặp lại của chu trình này sẽ trở thành tín hiệu mạnh mẽ cho bé biết rằng đã đến lúc đi ngủ.

Khi trẻ được 6-8 tuần, khi giấc ngủ trẻ sơ sinh 2 tháng tuổi và giấc ngủ trẻ sơ sinh 3 tháng tuổi đã dần ổn định hơn, bạn có thể thử đặt trẻ vào nôi khi đến giờ ngủ mặc dù trẻ vẫn còn tỉnh táo. Mục tiêu là để bé học cách tự ru ngủ. Tập dần để trẻ theo một lịch ngủ cố định (linh hoạt) và tự đi vào giấc ngủ mà không cần bế rong hoặc bú đến khi ngủ hẳn. Nếu lần thử đầu tiên không hiệu quả, bạn hãy thử lại khi trẻ lớn hơn một chút. Mỗi bé là một cá thể riêng biệt, nên cần thời gian và sự điều chỉnh.

Nhiều bố mẹ nóng lòng muốn biết khi nào em bé của mình sẽ ngủ được xuyên đêm. Điều này rất khác nhau giữa các bé. Một số trẻ có thể ngủ giấc ngủ dài vào ban đêm (khoảng 5-6 tiếng liên tục) khi chỉ 3 tháng tuổi. Nhưng phần lớn trẻ sẽ có khả năng ngủ từ 8-12 giờ vào ban đêm (có thể có những lần thức ngắn nhưng không cần bú) khi được 6 tháng tuổi. Khả năng này phụ thuộc vào sự phát triển dạ dày, nhịp sinh học, và cả thói quen ngủ đã được thiết lập.

Kho Nệm Thắng Lợi tin rằng một môi trường ngủ tốt là bước đầu tiên. Nệm thoáng khí, an toàn và thoải mái là yếu tố hỗ trợ quan trọng. Tuy nhiên, việc kết hợp môi trường tốt với những thói quen ngủ lành mạnh được chia sẻ ở trên sẽ tạo nên nền tảng vững chắc nhất cho giấc ngủ ngon của bé yêu, giảm thiểu những lo lắng về giấc ngủ ngắn và thất thường trong giai đoạn sơ sinh.

Nếu bé khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc một cách đáng kể, hoặc có các biểu hiện bất thường khác, không loại trừ ảnh hưởng của bệnh lý. Bố mẹ cần tiếp tục theo dõi và quan sát các biểu hiện khác của con để chủ động đưa bé đi thăm khám sớm nếu thấy dấu hiệu bất thường, tham vấn bác sĩ y khoa.

Hỏi đáp về giấc ngủ ngắn của trẻ sơ sinh

Chúng tôi hiểu rằng chủ đề giấc ngủ ngắn của trẻ sơ sinh luôn có nhiều câu hỏi. Dựa trên thông tin từ các chuyên gia và những thắc mắc thường gặp, Kho Nệm Thắng Lợi xin giải đáp thêm một vài điểm để giúp bố mẹ hiểu rõ hơn.

Trẻ sơ sinh ngủ ngày cày đêm phải làm sao

Đây là tình trạng phổ biến do nhịp sinh học của bé chưa hình thành và không phân biệt được ngày và đêm. Bạn có thể bắt đầu dạy bé sự khác biệt này từ khoảng 2 tuần tuổi bằng cách giữ ban ngày sáng sủa, ồn ào vừa phải và ban đêm tối, yên tĩnh, hạn chế tương tác khi cho bú đêm.

Trẻ 2 tháng tuổi ngủ ít có sao không

Trẻ 2 tháng tuổi trung bình vẫn ngủ 16-17 giờ, nhưng thời lượng mỗi giấc có thể khác nhau; nếu tổng thời gian ngủ trong ngày vẫn đủ và bé khỏe mạnh, tăng trưởng và tăng cân đều đặn, ăn bú tốt, vui vẻ khi thức thì thường là bình thường. Tuy nhiên, nếu bé ngủ quá ít tổng thể và kèm theo quấy khóc bất thường, bú kém, hoặc không tăng trưởng và tăng cân đều đặn, nên tham khảo ý kiến bác sĩ.

Lịch sinh hoạt cho trẻ sơ sinh 0-3 tháng nên như thế nào

Thay vì lịch trình ngủ cố định, hãy xây dựng lịch sinh hoạt khoa học cho trẻ linh hoạt theo tín hiệu đói/mệt của bé, bao gồm các cữ bú cách nhau 2-4 giờ và các giấc ngủ ngắn giữa các cữ bú. Mục tiêu là tạo sự dự đoán về các hoạt động lặp lại hàng ngày, không phải ép bé ngủ hay thức theo giờ cố định.

Cách luyện ngủ cho trẻ sơ sinh

Việc tập dần thói quen ngủ tốt bao gồm nhận biết dấu hiệu trẻ buồn ngủ sớm, tạo chu trình trước khi đi ngủ nhất quán, và từ khoảng 6-8 tuần tuổi, thử đặt trẻ vào nôi khi đến giờ ngủ mặc dù trẻ vẫn còn tỉnh táo để bé học cách tự ru ngủ. Kiên nhẫn và nhất quán là chìa khóa, không nên cố gắng “luyện ngủ” quá sớm một cách khắc nghiệt.

Trẻ sơ sinh hay vặn mình khi ngủ có đáng lo ngại không

Trẻ sơ sinh hay vặn mình, rên è è khi ngủ là biểu hiện đặc trưng của giai đoạn ngủ REM (giấc ngủ nông) chiếm phần lớn thời gian ngủ ở lứa tuổi này; đây thường là bình thường và không đáng lo ngại. Tuy nhiên, nếu bé vặn mình quá mạnh, kèm theo quấy khóc dữ dội, khó chịu kéo dài, hoặc các dấu hiệu bất thường khác, nên đưa bé đi khám để loại trừ các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Kết luận

Giấc ngủ ngắn của trẻ sơ sinh 0-3 tháng là một giai đoạn bình thường trong quá trình phát triển của bé, xuất phát từ nhu cầu dinh dưỡng và nhịp sinh học chưa hoàn thiện. Hiểu rõ đặc điểm giấc ngủ trẻ sơ sinh khác biệt so với người lớn và áp dụng những thói quen ngủ tốt cho bé sẽ giúp bố mẹ vượt qua giai đoạn này một cách dễ dàng hơn. Kho Nệm Thắng Lợi hy vọng những thông tin này hữu ích cho gia đình bạn. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hay chia sẻ kinh nghiệm nào, đừng ngần ngại để lại bình luận. Khám phá thêm các bí quyết chăm sóc giấc ngủ cho gia đình tại website chính thức của chúng tôi: http://khonemthangloi.com.vn/