Bé ngủ giấc ngắn hay giật mình. Nguyên nhân nguy hiểm cách xử lý

Bé ngủ giấc ngắn hay giật mình là nỗi lo của nhiều ba mẹ, khiến chúng ta băn khoăn về sức khỏe của con. Kho Nệm Thắng Lợi hiểu rằng một giấc ngủ chất lượng rất quan trọng cho sự phát triển của trẻ sơ sinh. Bài viết này sẽ cùng bạn tìm hiểu lý do và cách chăm sóc bé tốt nhất.

Lý do trẻ sơ sinh hay giật mình khi ngủ?

Trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình là một hiện tượng phổ biến, thường khiến các bậc cha mẹ lo lắng không yên. Tuy nhiên, đây không hẳn lúc nào cũng là dấu hiệu đáng ngại. Để hiểu rõ hơn, chúng ta cần xem xét các nguyên nhân giật mình ở trẻ, được chia làm hai nhóm chính: nguyên nhân sinh lý (tự nhiên, bình thường) và nguyên nhân bệnh lý (liên quan đến sức khỏe).

Ở giai đoạn sơ sinh, giấc ngủ chiếm phần lớn thời gian trong ngày của trẻ, là lúc cơ thể bé phát triển và thích nghi với thế giới bên ngoài. Việc trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình có thể xuất phát từ những thay đổi trong cơ thể và môi trường xung quanh.

Một trong những lý do sinh lý quan trọng nhất là phản xạ tự nhiên của trẻ khi mới chào đời. Bé vừa chuyển từ môi trường được bảo vệ an toàn trong tử cung mẹ sang môi trường bên ngoài đầy kích thích. Do đó, cơ thể bé cần hình thành các phản xạ tự nhiên để tự bảo vệ. Giật mình khi ngủ ở trẻ sơ sinh là một hiện tượng sinh lý bình thường.

Nghiên cứu về giấc ngủ trẻ sơ sinh chỉ ra rằng có hai giai đoạn chính: giấc ngủ hoạt động (hay ngủ nông) và giấc ngủ im lặng (hay ngủ sâu). Trong giấc ngủ nông, bé sơ sinh thường vặn mình, giật mình, rên “è è”, và nhịp thở thường không đều. Điều này khác với người lớn. Chu kỳ ngủ ở trẻ sơ sinh rất ngắn, chỉ khoảng 50 phút, trong khi ở người lớn là 90-100 phút. Vì chu kỳ ngắn, trẻ dễ bị thức giấc thường xuyên hơn. Chính khả năng dễ thức tỉnh này lại được cho là một cơ chế quan trọng giúp bảo vệ trẻ không bị đột tử (SIDS: Sudden infant death syndrome). Trong giai đoạn ngủ nông với nhịp tim và nhịp thở không đều, khả năng dễ thức tỉnh giúp trẻ phản ứng kịp thời nếu có vấn đề. Thực tế, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng những trẻ bị đột tử khi ngủ thường là những trẻ khó thức tỉnh trong giai đoạn này. Vì vậy, ba mẹ đừng quá lo lắng hay than phiền khi thấy trẻ hay giật mình thức giấc nhé, đôi khi đó là dấu hiệu của sự phát triển bình thường.

Một nguyên nhân sinh lý khác là phản xạ moro. Giật mình còn là phản ứng tự nhiên bảo vệ trẻ khi có sự thay đổi đột ngột về thăng bằng của cơ thể hoặc những kích thích từ môi trường như tiếng động lớn, ánh sáng mạnh. Đáp ứng này được gọi là phản xạ moro. Đây là phản xạ mang tính bảo vệ, giúp trẻ phản ứng lại các tác động bất ngờ. Tình trạng giật mình khi ngủ khiến trẻ thức giấc là điều dễ hiểu khi trẻ phải đối mặt với các kích thích này. Đôi khi, sau khi giật mình, trẻ thức giấc và quấy khóc nhiều.

Bên cạnh các nguyên nhân sinh lý và môi trường, trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình cũng có thể là biểu hiện của nguyên nhân bệnh lý. Khi trẻ mắc một số bệnh lý làm cho trẻ dễ bị kích thích hơn bình thường, trẻ cũng có thể giật mình và quấy khóc nhiều hơn. Các bệnh lý tiềm ẩn có thể bao gồm: Trào ngược dạ dày – thực quản, còi xương, hạ canxi máu, viêm tai giữa, viêm họng, giun sán, thiếu máu, bệnh tim mạch. Các tình trạng này gây khó chịu trong cơ thể trẻ, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và khiến trẻ dễ bị giật mình thức giấc. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu đi kèm (như nôn trớ, chậm tăng cân, quấy khóc bất thường, sốt, ho…) là rất quan trọng để đưa trẻ đi khám và được chẩn đoán chính xác.

Giật mình liên tục ở bé sơ sinh có nguy hiểm không?

Bé sơ sinh giật mình khi ngủ liên tục có sao không? có nguy hiểm không? Đây là câu hỏi mà nhiều ba mẹ quan tâm. Theo BS.CKII Phạm Lê Mỹ Hạnh – Trưởng khoa Sơ sinh, Trung tâm Sơ sinh Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, như đã đề cập, trẻ sơ sinh rất dễ bị giật mình do phản xạ moro, một phản ứng tự nhiên bảo vệ trẻ. Phản xạ moro thường dần biến mất sau 2 tháng và hết sau 6 tháng tuổi. Khi trẻ lớn hơn, trẻ có khả năng tự giữ được đầu và não bộ dần trưởng thành, giúp trẻ kiểm soát các cử động tốt hơn, do đó phản xạ giật mình cũng giảm dần.

Ngược lại, nếu trẻ dưới 6 tháng tuổi mà không có phản xạ moro, đó lại là một dấu hiệu bất thường. Đây có thể là hiện tượng bệnh lý gặp ở những trẻ sinh non, sinh ngạt, hoặc trẻ bị tổn thương thần kinh. Điều này cho thấy sự phát triển của hệ thần kinh ở trẻ có thể đang gặp vấn đề, và cần được thăm khám chuyên khoa.

Đa số các trường hợp, sau khi giật mình, trẻ sẽ tự đi vào giấc ngủ trở lại. Cơ thể bé nhanh chóng ổn định và tiếp tục chu kỳ ngủ. Tuy nhiên, có những trẻ bị giật mình quá nhiều và không tự dỗ vào giấc ngủ lại được. Tình trạng này kéo dài khiến trẻ ngủ không đủ giấc, từ đó có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ và sinh hoạt của cả gia đình.

Ba mẹ nên lưu ý đưa trẻ đi thăm khám sớm bởi tình trạng giật mình liên tục và khó ngủ lại có thể gây ra nhiều hệ lụy nguy hiểm nếu không được giải quyết.

Ảnh hưởng phát triển thể chất: Giấc ngủ sâu giúp cho trẻ hồi phục sức khỏe và phát triển toàn diện hiệu quả hơn. Phụ huynh lưu ý, trẻ sơ sinh ngủ nhiều khác hẳn với trẻ sơ sinh ngủ sâu. Trẻ sơ sinh ngủ sâu mang lại nhiều lợi ích vượt trội. Bởi khi trẻ ngủ say, cơ thể sẽ kích thích tuyến yên sản xuất ra hormone tăng trưởng cao gấp 4-5 lần so với bình thường. Hormone tăng trưởng này đặc biệt quan trọng, giúp trẻ phát triển chiều cao và tăng cân nhanh chóng. Ngược lại, khi trẻ sơ sinh ngủ hay bị giật mình, chất lượng giấc ngủ giảm sút, giấc ngủ bị ngắt quãng. Điều này gây ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất của trẻ, làm chậm quá trình tăng trưởng về cân nặng và chiều cao. Giấc ngủ đóng vai trò là nền tảng cho sự phát triển toàn diện của trẻ sơ sinh.

Giảm khả năng nhận thức: Giai đoạn sơ sinh là thời kỳ não bộ của trẻ rất dễ bị tổn thương bởi các kích thích. Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong trưởng thành não bộ, cũng như học hỏi và trí nhớ ở trẻ. Mất ngủ trong những năm đầu đời có thể dẫn đến nhiều vấn đề. Trẻ có thể gặp khó khăn về chú ý, kiểm soát xúc cảm và hành vi kém, trì trệ nhận thức. Ngoài ra, rối loạn chuyển hóa do thiếu ngủ có thể đưa đến béo phì sau này. Vì vậy, việc đảm bảo chất lượng giấc ngủ sâu cho trẻ là vô cùng cần thiết cho sự phát triển trí tuệ và cảm xúc của con.

Biện pháp xử lý giật mình không phải phản xạ tự nhiên?

Nếu tình trạng trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình được xác định không phải do phản xạ tự nhiên mà là do các nguyên nhân bệnh lý, việc phát hiện sớm và có phương hướng can thiệp đúng cách là vô cùng quan trọng nhằm ngăn chặn các hệ lụy nguy hiểm. Dưới đây là một số cách chữa trị trong những trường hợp cụ thể mà bố mẹ nên biết, dựa trên nguyên nhân đã được chẩn đoán.

1. Còi xương, hạ canxi máu: Thiếu hụt dưỡng chất, đặc biệt là canxi và vitamin D, là một nguyên nhân phổ biến khiến trẻ dễ bị giật mình và quấy khóc. Canxi và vitamin D đóng vai trò thiết yếu trong sự phát triển xương và hệ thần kinh của trẻ. Khi bị còi xương hoặc hạ canxi máu, hệ thần kinh của trẻ trở nên nhạy cảm hơn, dễ bị kích thích và gây ra hiện tượng giật mình. Phụ huynh nên bổ sung vitamin D và canxi theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa nhi. Ngoài ra, việc cho trẻ tắm nắng một cách hợp lý vào buổi sáng sớm (khoảng 15-20 phút) cũng là một cách hiệu quả để cơ thể trẻ tổng hợp vitamin D tự nhiên, giúp khắc phục tình trạng này. Việc bổ sung cần đúng liều lượng và thời điểm theo chỉ định y tế để đạt hiệu quả tốt nhất và tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
2. Bé bị trào ngược dạ dày thực quản hoặc bị đầy hơi: Trào ngược dạ dày – thực quản là tình trạng sữa hoặc thức ăn trào ngược từ dạ dày lên thực quản, gây khó chịu và giật mình cho trẻ, đặc biệt khi đang nằm ngủ. Khi bú sữa mẹ hoặc sữa công thức, trẻ có thể nuốt cả không khí vào bụng gây đầy hơi. Bụng trẻ có thể phát ra tiếng ọc ạch, và tình trạng trào ngược dạ dày khiến trẻ nôn sữa. Để hạn chế tình trạng này, mẹ không nên cho trẻ nằm ngủ ngay sau khi bú no. Thay vào đó, bế bé thẳng, áp sát vào người mình và vỗ nhẹ vào lưng trẻ để trẻ ợ hơi ra ngoài trong một khoảng thời gian ngắn (khoảng 15-20 phút) trước khi đặt bé xuống. Mẹ cũng nên chia nhỏ cữ sữa ra, cho trẻ uống ít sữa và uống nhiều lần hơn trong ngày. Việc này giúp dạ dày trẻ không bị quá tải, hạn chế trào ngược và đầy hơi, từ đó giúp trẻ ngủ ngon hơn và giảm giật mình.
3. Bé bị viêm họng, ngạt mũi, viêm tai giữa, giun kim: Các bệnh lý nhiễm trùng như viêm họng, ngạt mũi, viêm tai giữa, hoặc nhiễm ký sinh trùng như giun kim cũng có thể là nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình. Khi mắc các bệnh lý này, trẻ sẽ cảm thấy khó chịu, bứt rứt trong cơ thể, đôi khi kèm theo đau, sốt, ho… Sự khó chịu này khiến giấc ngủ không ngon, trẻ khóc nhiều hơn, và dễ bị giật mình thức giấc. Bố mẹ nên chú ý quan sát cẩn thận các triệu chứng đi kèm (như chảy mũi, ho, sốt, quấy khóc bất thường khi chạm vào tai, ngứa ngáy…) và đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra ngay khi có các triệu chứng bệnh hay nghi ngờ trẻ mắc bệnh. Việc chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời theo chỉ định của bác sĩ là cách tốt nhất để giải quyết nguyên nhân bệnh lý gây giật mình ở trẻ.
4. Bất thường về chức năng não: Trong một số trường hợp hiếm gặp, trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình có thể là dấu hiệu của các bất thường về chức năng não hoặc hệ thần kinh trung ương. Những tình trạng này có thể bao gồm các rối loạn về điện não hoặc các tổn thương khác. Lúc này, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện chuyên khoa thần kinh nhi để được chẩn đoán chính xác thông qua các xét nghiệm và thăm khám chuyên sâu. Dựa trên kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ đưa ra phương hướng điều trị phù hợp và kịp thời nhằm can thiệp vào nguyên nhân sâu xa, giúp trẻ ổn định sức khỏe và cải thiện giấc ngủ.

Giấc ngủ sâu là yếu tố cực kỳ quan trọng, giúp trẻ sơ sinh phát triển cơ thể một cách toàn diện. Việc nhận biết và xử lý đúng các nguyên nhân gây giật mình ở trẻ (đặc biệt là các nguyên nhân bệnh lý) sẽ góp phần đáng kể vào việc đảm bảo trẻ có những giấc ngủ sâu và chất lượng, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển sau này.

Cách giảm thiểu giật mình khi trẻ sơ sinh ngủ?

Bên cạnh việc xử lý các nguyên nhân bệnh lý (nếu có), có nhiều cách đơn giản mà bố mẹ có thể thực hiện tại nhà để hạn chế tình trạng trẻ sơ sinh hay giật mình khi ngủ, đặc biệt là giảm thiểu ảnh hưởng của phản xạ moro và các kích thích từ môi trường. Những biện pháp này nhằm tạo cảm giác an toàn, thoải mái và mô phỏng lại môi trường ấm cúng như khi trẻ còn trong bụng mẹ, từ đó giúp trẻ ngủ ngon hơn và ít bị giật mình thức giấc.

1. Tạo không gian ngủ yên tĩnh: Môi trường xung quanh ảnh hưởng trực tiếp đến giấc ngủ trẻ sơ sinh. Trẻ sơ sinh nên được ngủ trong không gian yên tĩnh. Điều này có nghĩa là tránh xa các tiếng động lớn hoặc đột ngột. Ánh sáng dịu cũng rất quan trọng; phòng ngủ không nên quá sáng hoặc có ánh sáng đèn trực tiếp chiếu vào mắt trẻ. Nhiệt độ thích hợp (không quá nóng, không quá lạnh) và không khí trong lành, không có mùi lạ, ẩm mốc, khói bụi, khói thuốc lá là những yếu tố then chốt để tạo ra không gian ngủ lý tưởng cho trẻ. Một không gian yên tĩnh và thoải mái giúp trẻ dễ dàng đi vào giấc ngủ sâu và ít bị giật mình bởi các tác động bên ngoài.
2. Tập cách đặt trẻ xuống đúng cách: Trẻ sơ sinh rất nhạy cảm với sự thay đổi đột ngột về thăng bằng của cơ thể. Cảm giác hụt hẫng khi bị đặt xuống nhanh có thể kích hoạt phản xạ moro và khiến trẻ giật mình. Để tránh điều này, bố mẹ nên giữ trẻ càng lâu càng tốt trước khi đặt trẻ xuống chỗ ngủ. Khi thả bé xuống nệm (như nệm từ Kho Nệm Thắng Lợi, đảm bảo độ phẳng và an toàn), bố mẹ cần thực hiện nhẹ nhàng nhất có thể nhằm tránh tạo cho trẻ cảm giác bị ngã hoặc mất kiểm soát. Giữ bé hơi cong người, tay đặt nhẹ lên ngực bé khi từ từ hạ xuống có thể giúp bé cảm thấy an toàn hơn.
3. Quấn khăn cho trẻ: Hành động quấn khăn (swaddling) là một biện pháp truyền thống rất hiệu quả để hạn chế các chuyển động của trẻ và giảm thiểu phản xạ giật mình. Khi được quấn khăn, tay chân trẻ co lại như tư thế khi còn nằm trong bụng mẹ. Cảm giác được bao bọc chặt chẽ này giúp trẻ cảm thấy an toàn, dễ chịu và thoải mái hơn, giống như đang được ôm ấp. Quấn khăn giúp ngăn chặn phản xạ moro làm trẻ thức giấc, từ đó kéo dài thời gian ngủ và cải thiện chất lượng giấc ngủ sâu cho bé. Cần lưu ý quấn khăn đúng cách, không quá chặt để không ảnh hưởng đến hô hấp và lưu thông máu, và chỉ nên sử dụng cho trẻ sơ sinh chưa biết lật.
4. Cho trẻ vận động nhiều hơn: Nghe có vẻ mâu thuẫn, nhưng việc cho trẻ vận động nhẹ nhàng trong ngày lại có thể giúp trẻ ngủ ngon hơn vào ban đêm và giảm giật mình. Mẹ có thể tập cho trẻ duỗi tay và chân mỗi ngày khi trẻ thức. Các bài tập vận động nhẹ nhàng (như đạp xe trên không, gập duỗi tay chân) giúp mạch máu lưu thông tốt hơn, cơ thể trẻ săn chắc, khỏe khoắn hơn. Vận động cũng giúp trẻ tiêu hao năng lượng và dễ dàng đi vào giấc ngủ sâu khi đến giờ ngủ. Tuy nhiên, cần tránh các hoạt động quá sức hoặc kích thích mạnh ngay trước giờ đi ngủ.

Bằng cách áp dụng các biện pháp này, bố mẹ có thể tạo điều kiện tốt nhất cho giấc ngủ của trẻ sơ sinh, giảm thiểu tình trạng giật mình và giúp bé có những giấc ngủ sâu thật sự, góp phần quan trọng vào sự phát triển toàn diện của trẻ.

Câu hỏi thường gặp về bé giật mình khi ngủ

Trẻ sơ sinh ngủ giật mình có cần đánh thức không?

Thông thường, nếu trẻ chỉ giật mình nhẹ và tự ngủ lại được, bạn không cần đánh thức bé. Đánh thức có thể làm gián đoạn giấc ngủ tự nhiên của trẻ, ảnh hưởng đến chu kỳ ngủ.

Làm sao để phân biệt giật mình sinh lý và giật mình bệnh lý?

Giật mình sinh lý (phản xạ moro) thường xảy ra do kích thích bất ngờ hoặc thay đổi tư thế và biến mất sau 6 tháng tuổi, trong khi giật mình bệnh lý thường đi kèm các dấu hiệu khác như quấy khóc nhiều, nôn trớ, chậm tăng cân, sốt…

Quấn khăn cho trẻ sơ sinh có an toàn không?

Quấn khăn an toàn khi thực hiện đúng cách, đảm bảo không quá chặt, chân bé vẫn có thể cử động nhẹ và ngừng quấn khi bé bắt đầu có dấu hiệu biết lật. Quấn khăn giúp bé cảm thấy an toàn và giảm phản xạ giật mình.

Tiếng ồn trắng có giúp trẻ sơ sinh bớt giật mình không?

Tiếng ồn trắng (như tiếng quạt, tiếng mưa nhỏ) có thể giúp tạo ra một không gian âm thanh nền ổn định, giảm bớt các tiếng động đột ngột gây giật mình cho bé và giúp bé dễ ngủ hơn.

Thiếu canxi có phải nguyên nhân chính gây giật mình không?

Thiếu canxi là một trong những nguyên nhân bệnh lý có thể gây giật mình do ảnh hưởng đến hệ thần kinh, nhưng không phải nguyên nhân duy nhất; các vấn đề khác như trào ngược, nhiễm trùng cũng có thể là lý do.

Kết luận

Tình trạng trẻ sơ sinh ngủ hay giật mình là một phần tự nhiên của quá trình phát triển, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo cần chú ý. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phù hợp sẽ giúp trẻ có giấc ngủ sâu, nền tảng cho sự phát triển toàn diện. Tại Kho Nệm Thắng Lợi, chúng tôi luôn đồng hành cùng bạn trên hành trình chăm sóc bé. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại để lại bình luận hoặc truy cập website http://khonemthangloi.com.vn/ để tìm hiểu thêm các thông tin hữu ích khác.